Dlaczego warto zwracać uwagę na znamiona?
Badanie znamion barwnikowych jest szczególnie ważne po okresie letnim, kiedy nasza skóra była narażona na intensywne działanie promieni słonecznych. To właśnie wtedy ryzyko uszkodzeń komórek barwnikowych (melanocytów) wzrasta, mogą pojawiać się nowe zmiany barwnikowe, a istniejące ulegać modyfikacji.
Większość znamion jest niegroźna, ale część z nich może przekształcić się w czerniaka, jednego z najbardziej agresywnych nowotworów skóry. Wczesne wykrycie choroby ma kluczowe znaczenie, ponieważ czerniak zdiagnozowany na początkowym etapie rozwoju jest niemal w 100% wyleczalny. Dlatego obserwacja skóry i regularne badania profilaktyczne powinny być stałym elementem troski o zdrowie.
Czym właściwie jest czerniak?
Czerniak to nowotwór złośliwy wywodzący się z melanocytów, czyli komórek barwnikowych skóry. Rozwija się na podłożu istniejącego znamienia barwnikowego lub pojawia się w obrębie skóry wcześniej całkowicie zdrowej. Z danych Ministerstwa Zdrowia wynika, że w Polsce co roku diagnozuje się kilka tysięcy nowych przypadków czerniaka, a zachorowalność stale rośnie. To oznacza, że świadomość pacjentów i regularna profilaktyka są dziś ważniejsze niż kiedykolwiek.
Czynniki ryzyka – kto powinien uważać szczególnie?
Nie każda osoba z wieloma znamionami jest automatycznie w grupie ryzyka, ale pewne czynniki zwiększają prawdopodobieństwo zachorowania. Należą do nich:
- jasna karnacja, włosy blond lub rude, niebieskie oczy
- poparzenia słoneczne zwłaszcza w okresie dziecięcym
- występowanie czerniaka w rodzinie
- intensywna ekspozycja na promieniowanie UV (słońce, solarium)
- wiek – im starsza skóra, tym większe ryzyko mutacji
Świadomość tych czynników pozwala pacjentowi bardziej odpowiedzialnie podchodzić do dbałości o własną skórę i szybciej reagować na niepokojące zmiany.
Jak samodzielnie kontrolować znamiona?
Pierwszym krokiem profilaktyki jest uważna obserwacja ciała. Niezwykle ważne jest regularne oglądanie skóry, ale nie częściej niż raz w miesiącu. Możesz również skorzystać z wizyty u dermatologa w OpenMed, który nauczy Cię, na co zwracać uwagę przy badaniu znamion na skórze oraz przeprowadzi dokładne badanie.
Kiedy zgłosić się do dermatologa?
Każda zmiana, która budzi Twój niepokój, powinna być skonsultowana z lekarzem. Czas nie jest naszym sprzymierzeńcem. Szczególnie pilna konsultacja jest potrzebna, gdy :
- znamię nagle zmienia wielkość, kształt lub kolor
- nowe znamię pojawia się po okresie letnim i szybko się powiększa
Lekarz dermatolog dysponuje urządzeniami pozwalającymi na dokładną ocenę zmiany barwnikowej.
Badania specjalistyczne znamion i “pieprzyków” – dermatoskopia i wideodermatoskopia
Podstawową metodą oceny znamion jest dermatoskopia – badanie, w którym lekarz przy pomocy dermatoskopu (podręcznego urządzenia optycznego) ogląda zmianę w powiększeniu i pod odpowiednim oświetleniem. Nowocześniejszą metodą jest wideodermatoskopia, która umożliwia zapisanie obrazu i porównywanie zmian w czasie. To pozwala wychwycić nawet subtelne różnice świadczące o rozwoju nowotworu. Urządzeniem bardziej szczegółowo monitorującym zmiany barwnikowe, zwłaszcza u pacjentów z licznymi znamionami jest wideodermatoskopia z mapowaniem ciała.
Wszystkie wymienione badania są badaniami bezinwazyjnymi, które można wykonywać nawet u bardzo małych dzieci oraz kobiet w ciąży. Dzięki nim, dermatolog może zdecydować, czy znamię jest łagodne, wymaga dalszej obserwacji, czy też należy je chirurgicznie usunąć i poddać badaniu histopatologicznemu.
Profilaktyka w codziennym życiu
Poza regularnymi kontrolami lekarskimi warto wdrożyć kilka prostych zasad:
- stosuj kremy z filtrem SPF 30–50
- unikaj poparzeń słonecznych
- nie korzystaj z solarium – sztuczne UV jest równie szkodliwe jak słońce
- noś nakrycia głowy i okulary przeciwsłoneczne
- obserwuj swoje ciało
- zgłaszaj się na kontrolę dermatologiczną raz do roku
Te niewielkie zmiany w nawykach mogą realnie zmniejszyć ryzyko zachorowania.
Czerniak: leczenie i rokowania
Wczesne wykrycie daje niemal stuprocentową szansę na wyleczenie. Leczeniem pierwszego wyboru jest chirurgiczne usunięcie zmiany wraz z marginesem zdrowych tkanek. W przypadku bardziej zaawansowanego czerniaka stosuje się leczenie systemowe – immunoterapię, terapie celowane, a w wybranych sytuacjach chemioterapię. Kluczowe jednak pozostaje to, aby nowotwór został rozpoznany na wczesnym etapie.
Podsumowanie
Profilaktyka czerniaka to przede wszystkim uważna obserwacja własnego ciała, świadomość czynników ryzyka i regularne badania u dermatologa. Po okresie letnim, kiedy skóra była szczególnie narażona na promieniowanie słoneczne, kontrola znamion nabiera jeszcze większego znaczenia. Każde znamię warto obejrzeć, a w razie wątpliwości zbadać. To proste działania, które mogą uratować życie.
Dr Ewa Piekarczyk, dermatolog II st. specjalizacji z zakresu Dermatologii i Wenerologii
Kto wykonuje badania w OpenMed?
W OpenMed Centrum Medyczne w Warszawie i Płocku badania znamion wykonują doświadczeni specjaliści dermatologii, m.in.:
Umów się na badanie
Jeśli chcesz zadbać o swoje zdrowie i wykonać badanie znamion skóry, zapraszamy do OpenMed Centrum Medyczne w Warszawie i Płocku. Wczesna diagnostyka to najskuteczniejsza profilaktyka czerniaka. Nie zwlekaj i umów się na wizytę już dziś.
